Wpływ związków biologicznie czynnych zawartych w roślinach leczniczych na receptory ośrodkowego układu nerwowego – podłoże potencjalnych mechanizmów interakcji z lekami syntetycznymi. Część II
Abstract
Valeriana officinalis L. oraz Panax ginseng C.A. Meyer są jednymi z najbardziej interesujących
roślin leczniczych oddziałujących na ośrodkowy układ nerwowy (OUN ), zwłaszcza w zakresie
interakcji z lekami syntetycznymi na poziomie receptorów OUN . W II części przeglądu
systematycznego podsumowaliśmy najistotniejsze mechanizmy molekularne leżące
u podłoża interakcji ekstraktów V. officinalis and P. ginseng oraz ich dobrze poznanych
biozwiązków. Badania doświadczalne nad kwasem walerenowym wykazały, że związek
ten może wchodzić w interakcje z receptorem GABAA (jako specyficzny modulator allosteryczny)
i wykazał się aktywnością właściwą dla częściowych agonistów receptora 5-
HT5a. Spośród innych biozwiązków izowaltrat działał tak jak odwrotni agoniści receptora
A1, borneol – jak agoniści i pozytywne flumazeniloniewrażliwe modulatory allosteryczne
receptora GABAA, 6-metyloapigenina – jak pozytywne modulatory receptora GABAA, lignan
– częściowi agoniści receptorów adenozynowych, a także wykazywał powinowactwodo receptora serotoninergicznego 5HT1A oraz GABAA. Ginsenozydy różnorodnie działają
farmakologicznie zarówno w ośrodkowym, jak i w obwodowym układzie nerwowym.
Systematyczny przegląd wykazał, że ginsenozyd Rg3 oraz jego metabolit Rh2, a także
metabolit ginsenozydu Rd – związek K – hamowały aktywność receptora NMDA , ginsenozyd
Rg3, przez interakcję z miejscem glicynowym na tym receptorze, a Rh2 – z miejscem
wiązania poliamin. Inne badania wykazały, że Rg3 i Rh2 niekompetycyjnie hamowały
aktywność receptora 5-HT3A, a związek Rg2 hamował aktywność cholinergicznego receptora
nikotynowego (nAC h) poprzez wpływ na prąd Na+ oraz aktywność kanału (aktywność
właściwa dla antagonistów niekompetycyjnych). Inny ginsenozyd, Rc, najbardziej zwiększał
prąd Cl- indukowany przez GABA, natomiast ginsenozydy Rh2, Rb1, Rb2, Rc, Re, Rf, Rg1
oraz związek K wykazały powinowactwo do receptora GABAA (zahamowanie wiązania
[3H]muscimolu a zwiększenie wiązania [3H]flunitrazepamu). Na podstawie wyników badań
można stwierdzić, że dzięki interakcjom z różnymi układami receptorowymi mózgu metabolity
ginsenozydów mogą okazać się istotne w terapii chorób neurodegeneracyjnych.
Konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań neurochemicznych i farmakologicznych
w celu dokładnego wyjaśnienia natury receptorowych mechanizmów interakcji pomiędzy
lekami roślinnymi a syntetycznymi.